Od 2023 roku rolnicy mogą starać się o nowy rodzaj dopłat bezpośrednich za wprowadzenie praktyk korzystnych dla środowiska i klimatu oraz dobrostanu zwierząt. Ekoschematy są jednym z pierwszych działań realizowanych w ramach Planu Strategicznego WPR na lata 2023-2027.
Co to jest WPR?
Wspólna Polityka Rolna powstała w 1962r. aby chronić interesy rolników w Unii Europejskiej. Według Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi Plan Strategiczny WPR na lata 2023-2027 opiera się na realizacji 9 głównych celów:
„Plan zawiera także nowe elementy, z których wyróżnić należy:
- silniejsze ukierunkowanie na klimat i środowisko;
- nowy sposób wdrażania WPR: sprawdzanie rezultatów zamiast zgodności z przepisami UE; I filar jako element Planu Strategicznego;
- zmiana tzw. zielonej architektury: wzajemna zgodność =>warunkowość, płatności za zazielenienie => ekoschematy;
- nowe możliwości tzw. interwencji sektorowych (promocja działań grupowych ze środków I filara);
- wzmocnienie roli postępu technologicznego i innowacyjności;
- rosnąca waga doradztwa i nauki (AKIS).”
Skupmy się na EKOSCHEMATACH.
Ekoschematy służą realizacji celów WPR związanych z ochroną środowiska i łagodzenia zmian klimatu. Pozwalają na przystosowanie się do tych zmian, wspieranie zrównoważonego rozwoju gospodarstw, dbanie o dobrostan zwierząt oraz ochrony zasobów naturalnych i bioróżnorodności.
Według wytycznych MRiRW„Ekoschematy obejmą:
- Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi.Ekoschemat obejmie 8 praktyk, tj.:
- ekstensywne użytkowanie TUZ z obsadą zwierząt. Celem praktyki jest ochrona bioróżnorodności poprzez właściwe gospodarowanie na TUZ o niskiej wartości produkcyjnej. Praktyka będzie przyczyniała się do ograniczenia zagęszczenia zwierząt. Obsada zwierząt trawożernych w gospodarstwie musi wynosić co najmniej 0,3 DJP/ha TUZ i maksymalnie 2 DJP/ha TUZ w okresie wegetacyjnym roślin. Dodatkowo obowiązuje zakaz przeorywania TUZ w okresie realizacji ekoschematu.
- międzyplony ozime/wsiewki śródplonowe. Celem praktyki jest poprawa stanu i ochrona gleby przed erozją. Praktyka polega na:
- utrzymywaniu roślin w postaci a) wsiewek roślin bobowatych drobnonasiennych lub mieszanek z udziałem roślin bobowatych drobnonasiennych w uprawę główną lub b) międzyplonów ozimych w formie mieszanek utworzonych z co najmniej 2 gatunków roślin w terminie do 1 października i utrzymywanych, co najmniej do 15 lutego następnego roku.W okresie utrzymania międzyplonu ozimego dopuszcza się jego mulczowanie, jednak nie wcześniej niż po 15 listopada.
- zakazie stosowania środków ochrony roślin: na międzyplonach ozimych – przez okres ich utrzymania; a w przypadku wsiewek śródplonowych – od momentu zbioru uprawy głównej przez co najmniej 8 tygodni lub do momentu wysiewu kolejnej uprawy głównej.
- opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia – wariant podstawowy i wariant z wapnowaniem. Praktyka składa się z dwóch wariantów:
- wariant podstawowy (bez wapnowania) polegający na opracowaniu i przestrzeganiu planu nawozowego do powierzchni gruntów ornych i trwałych użytków zielonych w gospodarstwie, opartego na bilansie N oraz chemicznej analizie gleby, określającego dawki składników pokarmowych (N, P, K i Mg oraz potrzeby wapnowania);
- wariant z wapnowaniem, który obejmuje opisany wyżej zakres podstawowy rozszerzony o zastosowanie wapnowania (dotyczy powierzchni gruntów w gospodarstwie o pH ≤ 5,5). Wsparcie w zakresie wapnowania do poszczególnych działek rolnych przysługuje nie częściej niż raz na 4 lata.
- zróżnicowana struktura upraw. Celem praktyki jest poprawa jakości gleby i potrzeba odbudowy materii organicznej poprzez wzbogacenie struktury upraw o gatunki roślin, które wpływają zarówno na dodatni bilans materii organicznej, jak i na zwiększenie różnorodności biologicznej. Praktyka polega na prowadzeniu co najmniej 3 różnych upraw na gruntach ornych w gospodarstwie, przy czym:
- udział głównej uprawy w strukturze zasiewów nie przekracza 65% i udział najmniejszej uprawy, nie może być mniejszy niż 10%,
- co najmniej 20% w strukturze zasiewów stanowią: uprawy gatunków roślin mających pozytywny wpływ na bilans glebowej materii organicznej (m.in. bobowate) oraz
- udział łącznie zbóż i rzepaku w strukturze zasiewów nie przekracza 65%, oraz
- udział upraw mających ujemny wpływ na bilans materii organicznej (m.in.: okopowe) nie przekracza 30%.
- wymieszanie obornika na gruntach ornych w ciągu 12 godzin
od aplikacji. Celem praktyki jest ograniczenie emisji amoniaku do atmosfery. Wymieszanie określonej ilości obornika z glebą będzie musiało być potwierdzone za pomocą tzw. zdjęcia geotagowanego przy wykorzystaniu aplikacji udostępnionej przez ARiMR - stosowanie płynnych nawozów naturalnych innymi metodami niż rozbryzgowo na gruntach ornych i trwałych użytkach zielonych
- uproszczone systemy uprawy. Celem praktyki jest wsparcie konserwującej uprawy roli, poprzez zachowanie naturalnych zasobów przyrody przy równoczesnym osiąganiu zadowalających plonów.
Na gruntach ornych uprawa roślin będzie musiała być prowadzona w formie uprawy konserwującej bezorkowej lub uprawy pasowej (strip – till), przy czym: zabiegi uprawowe wykonywane są z odstąpieniem od uprawy płużnej w zespole uprawek pożniwnych i przedsiewnych;
po zbiorze uprawy pozostawia się na polu całość resztek pożniwnych w formie mulczu.Praktyka nie obejmuje uprawy zerowej. - wymieszanie słomy z glebą jako sposób na zwiększenie poziomu zawartości materii organicznej w glebie. Praktyka polega
na rozdrobnieniu i wymieszanie całej słomy z glebą lub jej przyoraniu po zbiorze plonu głównego na gruntach ornych.Powyższe praktyki włączone w ww. ekoschemat będą objęte systemem punktowym. Do każdej z tych praktyk przypisana jest odpowiednia liczba punktów, która odpowiada wysokości planowanej stawki za daną praktykę (1 pkt odpowiada ok. 22,47 EUR ≈100 zł)
- Obszary z roślinami miododajnymi.
Ekoschemat polega na utworzeniu obszaru z roślinami miododajnymi przez wysiew mieszanki składającej się z co najmniej dwóch gatunków roślin miododajnych. Dodatkowo obowiązuje zakaz prowadzenia produkcji rolnej (w tym zakaz wypasu i koszenia) w terminie do dnia 31 sierpnia oraz zakaz stosowania środków ochrony roślin.
Szacowana stawka płatności podstawowej wynosi ok. 269,21 EUR/ha.
- Prowadzenie produkcji roślinnej w systemie Integrowanej Produkcji Roślin.
Ekoschemat polega na wspieraniu produkcji roślinnej prowadzonej zgodnie z metodykami Integrowanej Produkcji.
Dodatkowo rolnik musi zachować, w danym roku kalendarzowym, wszystkie posiadane w gospodarstwie trwałe użytki zielone.
Płatność zostanie przyznana do powierzchni upraw, z których pochodzą produkty roślinne uprawiane zgodne z metodykami integrowanej produkcji roślin oraz do powierzchni trwałych użytków zielonych odpowiadającej powierzchni tych upraw.
Szacowana stawka płatności podstawowej wynosi ok. 292,13 EUR/ha.
- Biologiczna ochrona upraw.
Ekoschemat polega na zastosowaniu zabiegu ochrony roślin z wykorzystaniem biologicznej ochrony roślin przy użyciu preparatów mikrobiologicznych zgodnie z etykietą danego środka, co ma wyeliminować konieczność wykonania zabiegu chemicznego. Zabieg chemicznym środkiem ochrony będzie dopuszczony tylko w ostateczności, gdy nie będzie możliwa eliminacja patogenów poprzez preparaty mikrobiologiczne. Płatność przyznawana będzie do powierzchni gruntów rolnych.
Szacowana stawka płatności podstawowej wynosi ok. 89,89 EUR/ha.
- Retencjonowanie wody na TUZ.
Celem interwencji jest promowanie retencjonowania wody, które poprawia gospodarkę wodną, a także ogranicza emisję dwutlenku węgla
do atmosfery. Warunkiem uzyskania płatności w danym roku jest wystąpienie na trwałych użytkach zielonych zalania lub podtopienia, zdefiniowanego jako stan wysycenia profilu glebowego wodą na poziomie przynajmniej 80%, w okresie między 1 maja a 30 września, przez okres co najmniej 12 następujących po sobie dni. Wsparcie będzie dotyczyło gospodarstw realizujących równolegle na danym obszarze zobowiązania w ramach:
- wybranych wariantów pakietów przyrodniczych związanych z zachowaniem cennych siedlisk przyrodniczych i siedlisk zagrożonych gatunków ptaków w ramach Działania rolno-środowiskowo-klimatycznego PROW 2014-2020: Pakietu 4. Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000 (poza wariantem 4.3. Murawy) lub Pakietu 5. Cenne siedliska poza obszarami Natura 2000 (poza wariantem 5.3. Murawy) oraz analogicznych zobowiązań rolno-środowiskowo-klimatycznych w ramach PS WPR, lub
- ekoschematu Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi w zakresie praktyki Ekstensywne użytkowanie TUZ
z obsadą zwierząt lub interwencji Ekstensywne użytkowanie łąk i pastwisk na obszarach Natura 2000, lub - interwencji Rolnictwo ekologiczne i działania Rolnictwo ekologiczne PROW 2014-2020.
Szacowana stawka płatności podstawowej wynosi ok. 63,15 EUR/ha.”
